Inverter ဆုိတာ ဦးတည္ဘက္ တစ္ခုတည္းကို စီးတဲ့ DC လွ်ပ္စီးေၾကာင္းကေန ဆန္႔က်င္ဘက္ ဦးတည္ဘက္ႏွစ္ဖက္ကို တစ္လွည့္စီ အျပန္အလွန္စီးတဲ့ AC လွ်ပ္စီးေၾကာင္းအျဖစ္ ေျပာင္းလဲေပးတဲ့ ကိရိယာကို ေခၚတာပါ။ေျပာင္းလဲေပးလိုက္တဲ့ AC လွ်ပ္စီးေၾကာင္းကို အလိုရွိရာ ဗို႔အားနဲ႔ ျပန္လွန္ေျပာင္းႏႈန္း (frequency) ရရွိေစဖို႔ transformer, switching, control circuitေတြနဲ႔ ဆင့္တက္မြမ္းမံ ယူရေလ့ရွိပါတယ္။

ဟိုတုန္းကေတာ့ DC power ကေန AC power ေျပာင္းရာမွာ လည္ပတ္ လႈပ္ရွားေနတဲ့ ကြင္းျခမ္းေတြနဲ႔ ဖန္တီးခဲ့ရေပမယ့္ ဒီေန႔အခါ သမယမွာေတာ့ အဲဒီလို လည္ပတ္ လႈပ္ရွားေနရတဲ့ အစိတ္အပိုင္းေတြ လံုးဝ မပါဝင္ေတာ့တဲ့ solid-state inverter ေတြခ်ည္း သံုးကုန္ ၾကပါၿပီ။ မီးပ်က္သြားခ်ိန္မွာ ဘက္ထရီပါဝါကို ကြန္ပ်ဴတာသံုးဖို႔ AC power ေျပာင္းထုတ္ေပးတဲ့ switching power supplies အမ်ိဳးအစားကေန လွ်ပ္စစ္ဂေဟ ေဆာ္ရာမွာသံုးတဲ့ ဗို႔အားျမင့္ျမင့္ DC လွ်ပ္စီးေၾကာင္းေတြ ေျပာင္းလဲထုတ္ေပးတဲ့ ဟာမ်ိဳးအထိ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ တည္ေဆာက္ အသံုးျပဳၾကတယ္။

ထုတ္ေပးတဲ့ AC လွ်ပ္စစ္လႈိင္းပံုစံ အေပၚမူတည္ၿပီး inverter ေတြကို အဓိကအားျဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စား ခြဲျခားထားတယ္။ Modified sine wave inverter နဲ႔ pure sine wave inverter ဆိုၿပီးေတာ့ေပါ႔။ Modified sine wave မွာ AC ဗို႔အားေတြရဲ႕ အခ်ိန္နဲ႔ လိုက္ဖက္ၿပီး ေျပာင္းလဲမႈဟာ မေခ်ာေမြ႕ဘူး။ ေဆာင့္တက္ ေဆာင့္က်ပံုစံမ်ိဳး၊ စတုရန္းပံု square wave ေတြ ျဖစ္ေနတယ္။ ဒီလို႐ုတ္ျခည္းေဆာင့္တက္၊ ေဆာင့္က်ပံုစံမ်ိဳး AC လွ်ပ္စီးေၾကာင္းဟာ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းအေတာ္မ်ားမ်ားနဲ႔ အသံုးျပဳလို႔ရတယ္ ဆိုေပမယ့္ highend audio video units, plasma display, gaming system, laser printer, scientitic testing equipments အစရွိတဲ့ အထူး အႏုစိတ္တိက်မႈလိုတဲ့ ကိရိယာေတြနဲ႔ မကိုက္ျပန္ဘူး။ အရည္အေသြး ထိခိုက္မႈေတြ ျဖစ္လာတယ္။

တကယ္ ဓာတ္အားလိုင္းကလာတဲ့ AC လွ်ပ္စစ္ရဲ႕ အတက္အက်ပံုစံက အခ်ိဳးညီညီတက္၊အခ်ိဳးညီညီ ဆင္းတယ္။ ျဖည္းျဖည္းတက္၊ ျဖည္းျဖည္းဆင္းေပါ႔။ ဒီလိုပံုစံမ်ိဳးကို true-sine wave လို႔ ေခၚတယ္။ လွ်ပ္စစ္လႈိင္းေတြရဲ႕ အတက္အက်ကို ဂရပ္ဖစ္ပံုစံနဲ႔ ေဖာ္ျပေပးႏုိင္တဲ့ oscilloscope နဲ႔ ၾကည့္ရင္ ဒီသေဘာသဘာ၀ကို ျမင္ေတြ႕ သေဘာေပါက္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီလို true sine waveinverter အမ်ိဳးအစားေတြ သံုးႏိုင္ရင္ေတာ့ အေကာင္းဆံုးေပါ႔။ ဒါေပမဲ့ ေစ်းႀကီးတယ္။ လွ်ပ္စစ္အတက္အက် ေခ်ာေမြ႕ ညက္ေညာသြားေအာင္ Switching & Control Circuit ေတြ ထည့္သြင္း တည္ေဆာက္ရေလေတာ့ ေစ်းေျမာက္သြားတယ္။

ဒါေၾကာင့္လည္း ဒီကေန႔ ေစ်းကြက္ေပၚမွာ အမ်ားဆံုး ေတြ႕ရမွာကေတာ့ ထုတ္လုပ္စရိတ္ သက္သာတဲ့ modified sine wave inverter ေတြပါပဲ။ inverter ေတြေပၚက capacity ေဖာ္ျပခ်က္ေတြကို ၾကည့္လုိက္ရင္ watts လို႔ မေဖာ္ျပဘဲ VA ဆိုတဲ့ ယူနစ္ကို ေတြ႕ရလိမ့္မယ္။ လွ်ပ္စစ္ယူနစ္ သေဘာတရားအရ V(Volt) နဲ႔ A (Ampere) ေျမႇာက္ရင္ Watts ထြက္လာတာမို႔ 1000 VA လို႔ ေဖာ္ျပထားတာကို 1000 Watts အား ႏုိင္တယ္လို႔ ထင္မွတ္ၿပီး 1000 watts လွ်ပ္ဆြဲအားရွိတဲ့ ကိရိယာေတြ သြားခ်ိတ္သံုးရင္ေတာ့ inverter ေလာင္ၿပီသာမွတ္။ လွ်ပ္စစ္ကိရိယာတုိင္းမွာ input 100 ျဖစ္လို႔ output 100 ထြက္တယ္ဆိုတဲ့ ထံုးစံမရွိဘူး။ ခုခံမႈ resistance ရွိေနတာေၾကာင့္ အပူျဖစ္ၿပီး ဆံုး႐ႈံးမႈေတြ ရွိေနတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ input 100 မွာ output 75 ပဲ ျပန္ရေလ့ရွိတယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ကို power factor ဆိုတဲ့ ကိန္းဂဏန္းနဲ႔ ေဖာ္ျပမယ္ဆုိရင္ 0.75 ရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ capacity 1000 AV inverter တစ္ခုက တကယ္ထုတ္ေပးႏုိင္တဲ့ AC Watts ပမာဏဟာ 750 watts ပဲထြက္မယ္။

အမွန္ေျပာရမယ္ ဆိုရင္ pure-sine wave (true-sine wave) inverter ေတြက ထုတ္ေပးတဲ့ AC wave ေတြဟာ တကယ္ ဓာတ္အားလုိင္းေတြမွာ ရွိတဲ့ AC Wave ေတြလို မေခ်ာေမြ႕ေသးဘူး။ နီးပါးေလာက္ ေခ်ာေမြ႕တယ္ဆိုေပမယ့္ total harmomic distortion3%ေလာက္ ရွိေနေသးတယ္။ ဓာတ္မဟာလုိင္းေတြမွာရွိတဲ့ AC Wave နဲ႔ လံုးဝ ထပ္တူညီေအာင္ ထုတ္ႏုိင္တဲ့ grid-tie inverter အမ်ိဳးအစားဆိုတာ ရွိေသးတယ္။ AC Wave အတက္အက်ကို လံုးဝအခ်ိဳးညီ ေခ်ာေမြ႕သြားေအာင္ switching & Control circuitေတြနဲ႔ ႐ႈပ္ေထြးစြာ ထံုမႊမ္း တည္ေဆာက္ထားရတာေၾကာင့္ အားလံုးထဲမွာေတာ့ ေစ်းအႀကီးဆံုးပဲ။ ေစ်းႏႈန္းမွန္းဆႏုိင္ဖို႔ အၾကမ္းဖ်င္း ေဖာ္ျမဴလာကေတာ့ (0.5 to 1.0 USD/Watt) ပါ။ ဆုိလိုတာက 1 Watt Capacity အတြက္ ေဒၚလာ၀က္ကေန တစ္ေဒၚလာထိ က်သင့္ႏုိင္တယ္။ ဥပမာ 1000 watts ထုတ္ေပးႏုိင္တဲ့ grid-tie inverter တစ္ခုရဲ႕ေစ်းႏႈန္းဟာ ေဒၚလာ ၅၀၀ နဲ႔၁၀၀၀ ၾကား က်သင့္လိမ့္မယ္။ modified sine wave (square wave) inverter ေတြထက္ ေစ်းႏႈန္းအားျဖင့္ ၅ ဆကေန ၁၀ ဆအထိ ပိုႀကီးတဲ့သေဘာပဲ။

AC လွ်ပ္စစ္ကေန DC လွ်ပ္စစ္ေျပာင္းေပးတဲ့ ကိရိယာကိုက်ေတာ ့rectifier (သို႕မဟုတ္) Converter လို႔ ေခၚခဲ့ေလေတာ့ DC ကေန AC ျပန္ေျပာင္းတာက သူရဲ႕ေျပာင္းျပန္ (inverted) ျဖစ္တာေၾကာင့္ inverter ရယ္လို႔ ၀ိေသသျပဳ ေခၚညႊန္းခဲ့ျခင္းပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ inverter လို႔ ဆိုလိုက္ရင္ ဘက္ထရီ၊ ေနအားလွ်ပ္စစ္ျပား (Solar Panel) နဲ႔ ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ ေလာင္စာဆဲလ္ဓါတ္အိုး (Fuel Cell) ေတြက ထုတ္ေပးတဲ့ DC လွ်ပ္စစ္အားကို AC လွ်ပ္စစ္အျဖစ္ ေျပာင္းေပးတဲ့ကိရိယာလို႕ သေဘာေပါက္ထားရမယ္။ DC Power Source Utilization မွာ inverter ေတြကို ပံုစံအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ အသံုးျပဳတယ္။ ဘက္ထရီနဲ႕ inverter ႏွစ္ကို ေပါင္းစပ္ထားၿပီး ႐ုတ္တရက္ လွ်ပ္စစ္မီး ျပတ္ေတာက္သြားစဥ္မွာ ဘက္ထရီ DC power ကေန AC powerကို ေျပာင္းေပးတဲ့ Uninterruptible power supplies (UPS) ကေတာ့ လူသိ အမ်ားဆံုး အသံုးခ် နယ္ပယ္ တစ္ခုေပါ့။ အမွန္တကယ္ေတာ့ UPS သံုးတာဆိုတာ ကြန္ပ်ဴတာ တစ္ခုအတြက္သာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေနာက္နယ္ပယ္ တစ္ခုကေတာ့ ေနရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အသံုးျပဳေနေပမယ့္ လူသိပ္ မသိတဲ့ နယ္ပယ္ပဲ။ အခ်ိန္တိုတို အတြင္း အႀကိမ္ေပါင္း ေသာင္းခ်ီျပန္လွန္ ေျပာင္းလဲမႈျဖစ္ေနတဲ့ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္ညိဳ႕အားနဲ႔ အပူျဖစ္ေပၚလာတဲ့ induction heating ထုတ္ရာမွာ သံုးတယ္။

အခု တ႐ုတ္က၀င္လာတဲ့ ေရေႏြးတစ္အိုးကို အခ်ိန္၃ မိနစ္အတြင္း ဆူေအာင္ လုပ္ႏိုင္တဲ့ ေရေႏြးအိုးနဲ႔ မ်က္ႏွာျပင္ေပၚမွာ အိုးတင္လိုက္တာနဲ႔ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္ ညႇိဳ႕အားနဲ႔ အပူစြမ္းအင္ျဖစ္ေပၚ ခ်က္ျပဳတ္ေပးတဲ့ မီးဖိုေတြမွာ ဒီနည္းကို သံုးတာေကာင္းတယ္။ ေနာက္နယ္ပယ္ တစ္ခုကေတာ့ HVDC PowerTransmission လို႕ေခၚတယ္။ ဓာတ္မဟာလိုင္းေတြမွာ AC Power ကို ဗို႕အားျဖင့္ High voltage DC Power အျဖစ္ တစ္ေနရာက တစ္ေနရာကို ပုိ႕လႊတ္ရာမွာ သံုးတယ္။ ေနာက္ထပ္ အသံုးခ် နယ္ပယ္ တစ္ခုကေတာ့ AC Motor အေႏွးအျမန္ကို အလိုရွိသလို ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ Variable -frequency drivers ေတြမွာ သံုးတယ္။ AC motor နဲ႔ အေႏွးအျမန္ကို လိုသလို ခ်ဳပ္ထိန္းဖို႕ ေမာ္တာဆီ ပို႔လြတ္တဲ့ frequency နဲ႔ voltage ကို inverter ကေန ထိန္းခ်ဳပ္ ပို႔လႊတ္ ေပးတယ္။ Variable frequency drive ေတြမွာ AC main power inverter အသံုးျပဳမယ့္ DC Sourceအတြက္ rectitier (AC to DC Converter) ေတြကိုလည္း တြဲဖက္ ထည့္သြင္း ေပးထားေလ့ ရွိတယ္။

ေနာက္ထပ္အသံုးခ် နယ္ပယ္ တစ္ခုကေတာ့ Electric Vehicle Drivesေတြမွာ သံုးထားတယ္။ ဒီကေန႔ မီးရထားေတြမွာ ဆြဲေနတဲ့ ဒီဇယ္ စက္ေခါင္းေတြဟာ ဒီဇယ္ေလာင္စာကို အင္ဂ်င္ႀကီးနဲ႔ လည္ပတ္၊ အဲဒီ လည္ပတ္အားနဲ႔ AC လွ်ပ္စစ္ထုတ္စက္ Generator ကိုေမာင္း၊ ထြက္လာတဲ့ ACPower ကို DC Power ေျပာင္း၊ အဲဒီ DC Power ကို inverter နဲ႔ လုိအပ္တ့ဲဗို႔အားနဲ႔ frequency တင္ၿပီး traction motor ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ လည္ပတ္ေစတာ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီကေန႔ မီးရထားေတြကို ဆြဲေနတဲ့ ဒီဇယ္စက္ေခါင္းေတြကို နာမည္
အျပည့္အစံုအားျဖင့္ လွ်ပ္စစ္ဒီဇယ္စက္ေခါင္း (dieselelectric rail vehicle) လုိ႔ေခၚတယ္။ ဒီနည္းစဥ္ကို ဒီကေန႔ ကမာၻ႔ကားေစ်းကြက္မွာ နာမည္ႀကီးေနတဲ့ Toyota Prius လုိ ေလာင္စာ-လွ်ပ္စစ္ ႏွစ္မ်ိဳးဖက္စပ္ hybrid electric car ေတြမွာလည္းအသံုးျပဳတယ္။

သူ႔မွာကေတာ့ ပိုေခတ္မီ ဆန္းျပားတဲ့ စနစ္ေတြရွိတယ္။ regenerative breaking ေခၚတဲ့ ဘရိတ္အုပ္ရာက ထြက္လာတဲ့ စြမ္းအင္ကိုေတာင္ လွ်ပ္စစ္အားအျဖစ္ ေျပာင္းလဲၿပီး ျပန္သိုေလွာင္ထားတဲ့ စနစ္ပါရွိလာတယ္။ inverter ေတြကို ေနာက္ထပ္အသံုးခ်တဲ့ နယ္ပယ္တစ္ခုကေတာ့ ေလေအးစက္(Air Conditioning) ေတြမွာပဲ။ ေလေအးစက္ကို လူတိုင္းသိၾကေပမယ့္ ေလေအးစက္ထဲမွာ ပါတဲ့ ေမာ္တာနဲ႔ compressor ေတြရဲ႕ အေႏွးအျမန္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ရာမွာ inverter သံုးတယ္ဆိုတာေတာ့ လူေတြ သိပ္မသိၾကဘူး။ ဒီကေန႔ ေစ်းကြက္ေပၚမွာ ႀကီးစိုးေနတာ၊ အေတြ႔ရမ်ား ေနတာ၊ ေစ်းအသက္ အသာဆံုး ျဖစ္တာေတြက စတုရန္းပံု square wave AC Power ထုတ္ေပးတ့ဲ modified sine wave inverterေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ 

အၾကမ္းဖ်င္း ေစ်းႏႈန္းခန္႔မွန္းခ်က္ ေဖာ္ျမဴလာကေတာ့ (0.10 USD / Walt) ျဖစ္ပါတယ္။ Capacity 1 Walt ကို တစ္ေဒၚလာရဲ႕ ဆယ္ပံု တစ္ပံုေလာက္ က်သင့္ႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ 500 Walt inverter တစ္လံုး ေစ်းႏႈန္းဟာ ေဒၚလာ ၅၀ ၀န္းက်င္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက ႏိုင္ငံတကာရဲ့ တရားဝင္ေပါက္ေစ်း ေဖာ္ျမဴလာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ ေရာင္းခ်တဲ့ ဆိုင္ေတြရဲ့ ပါးစပ္ထဲကျဖစ္တဲ့ ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ပဲ ဝယ္ယူ ရရွိႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ အထူး တိက်မႈလုိတဲ့ သိပၸံစမ္းသပ္တိုင္းတာတဲ့ ကိရိယာေတြ၊ ဂိမ္းစက္ေတြ၊ ကြန္ပ်ဴတာေတြ၊ အဆင့္ျမင့္ ဗီဒီယို ႐ုပ္သံထုတ္ေပးတဲ့ ကိရိယာေတြ အတြက္ကေတာ့ true-sine wave inverter အမ်ိဳးအစားေတြ ဝယ္ယူသံုးဖုိ႔ လုိပါလိမ့္မယ္။ ေစ်းကေတာ့ ၂ ဆ ပိုႀကီးပါလိမ့္မယ္။ ေဒၚလာ ၃,၀၀၀ ၀န္းက်င္ တန္တဲ့ Plasma TV ႀကီးကို ၀ယ္ၿပီး ေပသီးေခါက္တြက္ကပ္ၿပီး ေဒၚလာ ၅၀၀ တန္တဲ့ true-sine wave inverter မ၀ယ္ဘဲ ေဒၚလာ ၂၅၀ ပဲေပးရတဲ့ modified sine wave inverter န႔ဲတြဲသံုးရင္ ပလာစမာတီဗီက ပံုေဖာ္ေပးတဲ့ ပံုရိပ္ေတြမွာ distortion lines ေတြထၿပီး ပံုပ်က္ေနတဲ့ စိတ္မခ်မ္း မသာစရာ ကိစၥနဲ႔ က်ိန္းေသ ႀကံဳရဖုိ႔ မ်ားပါတယ္။

--netguide --